Քրքում - բաղադրությունը, օգտակար հատկությունները
*Բոլոր արժեքները հաշվարկված են 100 գրամի համար
Ընդհանուր տեղեկատվություն Քրքում սննդամթերքի մասին
Քրքումը սննդի մեջ օգտագործվում է շատ վաղուց եւ մինչ օրս շարունակում է զարմացնել իր օգտակարությամբ: Թարմ վիճակում այն հազվադեպ է օգտագործվում: Քրքումի արմատը նախ եփում են 30-45 րոպե, ապա չորացնում են տաք վառարանում, ինչից հետո այն աղում են եւ ստանում դեղնանարնջագույն փոշի: Սովրաբար այն ուտեստի մեջ ավելացնում են մատուցելուց անմիջապես առաջ, որպեսզի այն չհասցնի կորցնել իր հարուստ համն ու բազմաշերտ բույրը: Նման փոշու տեսքով այս մթերքը լայն տարածում ունի Բանգրադեշի, Հնդկաստանի, Իրանական եւ Պակիստանի խոհանոցներում ոչ միայն որպես համեմունք, այլ նաեւ որպես սննդային ներկ եւ օգտագործվում է ավանդական ոչ քաղցր ուտեստների պատրաստման համար: Իսկ արեւելյան երկրներում այս փոշուց ըմպելիք են պատրաստում, որը լայն տարածում ունի: Որոշ ուտեստներին յուրահատուկ բույր հաղորդելու համար օգտագործվում են նաեւ այս բույսի տերեւները: Ի դեպ, այս փոշուն պետք է դիպչել միայն ձեռնոցներով, քանի որ ուժեղ պիգմենտների առկայության պատճառով այն շատ արագ ներկում է նաեւ մարդու մաշկը, ինչը անցկացնելուց համար անհրաժեշտ է լինում երկար ու մանրակրկիտ լվացվել:
Քրքումը՝ փոշու տեսքով խորհուրդ է տրվում պահել հով, չոր, մութ վայրում՝ պինդ փակված տարայի մեջ: Իսկ դեռեւս չմշակված՝ արմատի տեսքով այն պահեք սառնարանի մեջ:
Բաղադրություն
Քրքումը հարուստ է եթերային յուղերով, որոնք պատասխանատու են ցավազրկման համար՝ ինչպես սովորական, այնպես էլ կանացի ցավերի դեպքում: Այն նաեւ ունի հակաբորբոքային եւ հակահամաճարակային հատկություններ: Այն բաձարձակապես չի պարունակում խոլեստերին, ինչը դրա գլխավոր առավելություններից մեկն է: Այս մթերքը նաեւ հարուստ է մի շարք՝ կենսական նշանակություն ունեցող վիտամիններով, ինչպիսին, օրինակ, պիրադեքսինն է՝ վիտամին B6-ը, որի ամենօրյա ընդունումը օրգանիզմը պաշտպանում է այնպիսի հիվանդություններից, ինչպիսիք են սակավարյունությունը, ճառագայթային հիվանդությունը: Իսկ ահա վիտամին C-ի մեծ պաշարով է օժտված այս մթերքի ոչ թե փեշիի վերածված, այլ հում՝ դեռեւս որեւէ մշակման չենթարկված արմատը, որը օրգանիզմը դիմացկուն է դարձնում վարակների եւ վտանգավոր նյութերի ներթափանցման վտանգի նկատմամբ: Կարեւոր հանքային նյութերից այն պարունակում է կալցիյում, երկաթ, կալիում, մանգան, պղինձ, ցինկ, որոնց առկայությունը օգնում է վերահսկել արյան ճնշումը եւ կանխում է ճնշման խնդիրների առաջացումը:
Օգտակար հատկություններ
Նախ անհրաժեշտ է նշել, որ այս մթերքի բոլոր հատկությունները չէ, որ արդեն հայտնի են եւ որոնք հստակ ապացուցված են, քանի որ դրա վերաբերյալ հետազոտությունները շարունակվում են: Նշենք միայն այն հատկությունները, որոնք արդեն իսկ հաստատված են: Այն օգտագործվում է տարատեսակ հիվանդություններ բուժելու համար: Այս մթերքով բուժվում են ստամոքսի խանգարումը, կոկորդի բորբոքումը, լյարդի հետ կապված հիվանդությունները, նաեւ օգտագործվում է բաց վերքերի մշակման եւ մաշկային հիվանդությունների բուժման համար: Համարվում է, որ այս համեմունքը ուտեստի մեջ ավելացնելով հնարավոր է կարգավորել ուտելուց հետո արյան մեջ ավելացող ճարպի քանակը: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ դրա պատճառը այս մթերքում որոշ ֆերմենտների մեծ քանակն է: Նույն ֆերմենտների առկայությունն է, որ տրամադրություն է բարձրացնում եւ օգնում է ավելի հանգիստ հաղթահարել սթրեսային իրավիճակները: Ապացուցված է նաեւ, որ այս նյութը օրգանիզմի վրա ազդում է որպես հակադեպրեսանտ:
Քրքումը ունի նաեւ հակաբորբոքային եւ հակաօքսիդային հատկություններ, ինչի պատճառով այն կարգավորում է զարկերակային ճնշումը եւ նվազեցնում է սրտանոթային որոշ հիվանդությունների առաջացման վտանգը:
Այն նաեւ դրական է ազդում գլխուղեղի աշխատանքի վրա, ինչի արդյունքում լավացնում է հիշողությունը, կենտրոնացնում է ուշադրությունը, նվազեցնում է գլխուղեղի կաթվածի, ինչպես նաեւ Ալցհեյմերի հիվանդության առաջացման վտանգը:
Պատմություն
Թե ի սկզբանե որտեղ է աճել այս բույսը, հստակ հայտնի չէ, սակայն համարվում է, որ այն ծնունդով Հարավարեւելյան Ասիայից է, որտեղ այն սկսվել է օգտագործվել դեռեւս 5000 տարի առաջ: Ի սկզբանե այն օգտագործվել է միայն որպես ներկանյութ: Ավելի ուշ այն սկսել է օգտագործվել նաեւ որպես սննդի հավելում: Հնդկաստանից այս համեմունքը հասել է Չինաստան, հետագայում հասել է արեւելյան Աֆրիկա, ավելի ուշ նաեւ արեւմտյան Աֆրիկա: Այս մթերքը Եվրոպա է հասել եւ սկսել է այնտեղ տարածվել միայն 13- րդ դարում՝ արաբների միջոցով:
Հնդկաստանում այս մթերքը միշտ համարվել է սրբություն, որը օգտագործավել է տարբեր միջոցառումների ու արարողությունների ժամանակ: Այսօր այն օգտագործվում է հարսանիքների ու կրոնական միջոցառումների ժամանակ:
Հնդուիստական վարդապետները այս փոշին օգտագործում են անդրշիրիմյան աշխարհի հետ կապ հաստատելու եւ ոգիներ կանչելու ժամանակ, եւ իր վառ դեղին ու նարնջագույն շնորհիվ խորհրդանշում է արեւը եւ արեւի աստվածային ուժը:
Հակացուցումներ
Թեեւ քրքումը ալերգիկ մթերք չի համարվում, լինում են դեպքեր, որ դրա շատ օգտագործումը բերում է բացասական հետեւանքների, օրինակ, սրտխառնոցի, գլխապտույտի, փորլուծության, բացառիկ դեպքերում այս համեմունքի շատ օգտագործումը կարող է խնդիրներ առաջացնել նաեւ սրտի աշխատանքում:
Մասնագիտությունը՝ Սննդամթերքի բլոգեր
Թարմացվել է՝ Դեկտեմբերի 03, 2020
Սննդարարության հիմնական չափանիշենր
Գլիկեմիկ ինդեքս ⓘ
Source:
83 with glucose (glucose 100) http://www.als-journal.com/712-19/ 85 with glucose (glucose 97) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5897315/ May not affect GI https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2964546/
0 (low)
Բաժնի չափը ⓘ
Բաժինների արժեքները վերցված են ԱՄՆ-ի սննդի և դեղերի վարչության փաստաթղթից
0.25 tsp (0.5 grams)
Թթվայնությունը (հիմնված PRAL արժեքի վրա) ⓘ
PRAL-ը (Պոտենցիալ երիկամային թթվայնության բեռ ) բանաձևի միջովոց հաշվարկվող արժեք է: Որքան բարձր է PRAL-ը այնքան թթվային է սննդամքերքը և որքան ցածր է PRAL-ը այնքան ալկալային է սննդամթերքը:
-35.5 (alkaline)
Կալորիաներ
312
Երկաթ
Կալիում
Բջջանյութ(Fiber)
Մագնեզիում
Ածխաջրեր
Բացատրություն: Քրքում սննդամթերքը պարունակում է ավելի շատ Երկաթ քան սննդատեսակների 98 տոկոսը.
Հարկ է նշել, որ չնայած նրան, որ կան սննդի տեսակներ (2%) ,որոնք պարունակում են ավելի շատ Երկաթ, սակայն այս սննդամթերքը ինքնին ավելի հարուստ է Երկաթ-ով քան ցանակացած այլ տարրով: Համանման ձևով այս սննդամթերքը համեմատաբար հարուստ է Կալիում, Բջջանյութ(Fiber), Մագնեզիում և Ածխաջրեր տարրերով
Քրքում սննդամթերքի գլիկեմիկ ինդեքսը
Source:
83 with glucose (glucose 100) http://www.als-journal.com/712-19/ 85 with glucose (glucose 97) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5897315/ May not affect GI https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2964546/
Նմանատիպ սննդամթերք կամ դրա հետ համեմատություն
Հիմնական բաղադրամասերի աղյուսակ
Սպիտակուցներ:
Daily Value: 19%
9.68 գ of 50 գ
19%
Ճարպեր:
Daily Value: 5%
3.25 գ of 65 գ
5%
Ածխաջրեր:
Daily Value: 22%
67.14 գ of 300 գ
22%
Ջուր:
Daily Value: 1%
12.85 գ of 2,000 գ
1%
Այլ:
7.08 գ
Սննդամթերքի բաղադրության պիտակ(ԱՄՆ ստանդարտ)
Սննդարար արժեք
___բաժին կոնտեյնեռում
Բաժնի չափը ______________
Բաժնի չափը ______________
Քանակը 100 գրամում
Կալորիաներ 312
օրական դոզայի %-ը*
5%
Ճարպ ընդհանուր
3գ
9%
Հագեցած ճարպեր 2գ
0%
Խոլեստերին 0մգ
1%
Աղ 27մգ
22%
Ածխաջրեր ընդհանուր
67գ
92%
Բջջանյութ
23գ
Շաքար ընհանուր գ
Այդ թվում ? գ ավելացված
Սպիտակուցներ
10գ
Վիտամին Դ
0մկգ
0%
Կալցիում
168մգ
17%
Երկաթ
55մգ
688%
Կալիում
2,080մգ
0%
*
Օրական դոզայի տոկոսը (ՕԴ) ցույց է տալիս, թե ինչքանով է տվյալ սննդանյութը ծածկում օրական կարիքը: Հաշվարկում օգտագործվում է 2000 կալորիականությամբ դիետա.
Կարևոր չափանիշներ
Ցածր խոլեստերին
ավելին
Խոլեստերինը կարող է վտանգավոր լինել ձեր առողջության համար: Առավել զգուշությամբ խոլեստերինի օգտագործմանը պետք է վերաբերվեն սիրտ-անոթային հիվանդություններով տառապող անձիք:
Չի պարունակում տրանս ճարպեր
ավելին
Տրանս ճարպերը բարձրացնում են կարդիոսկլերողի ռիսկը: Տրանս ճարպերը բարձրացնում են ՑԽԼ (ցածր խտության լիպոպրոտեիդները) և իջեցնում ԲԽԼ (բարձր խտության լիպոպրոտեիդները). Տրանս ճարպեր պարունակող սննդամթերքներից պետք է հնարավորինս չափով խուսափել:
Քիչ հագեցած ճարպեր
ավելին
Խորհուրդ չի տրվում ընդհանուր կալորիաների 10%-ից ավել ստանալ հագեցած ճարպերից link
Քիչ նատրիում
ավելին
Հիպերտոնիայով տառապող մարդկանց խորհուրդ չի տրվում շատ նատրիում օգտագործել
Քիչ շաքար
ավելին
Շաքարի չարաշահումը կարող է հանգեցնել գերության և շաքարախտի
Բաղադրության ինֆոգրաֆիկա
Պատճենել ինֆոգրաֆիկայի հղումը
Միներալներ - ծածկույթի գրաֆիկ
Կալցիում:
168 մգ of 1,000 մգ
17%
Երկաթ:
55 մգ of 8 մգ
688%
Մագնեզիում:
208 մգ of 420 մգ
50%
Ֆոսֆոր:
299 մգ of 700 մգ
43%
Կալիում:
2080 մգ of 3,400 մգ
61%
Նատրիում:
27 մգ of 2,300 մգ
1%
Ցինկ:
4.5 մգ of 11 մգ
41%
Պղինձ:
1.3 մգ of 1 մգ
144%
Մանգան:
19.8 մգ of 2 մգ
861%
Սելեն:
6.2 µg of 55 µg
11%
Choline, total:
49.2 մգ of 550 մգ
9%
Միներալներ - համեմատական նկարագիր
Երկաթ
55 մգ
TOP 2%
Կալիում
2080 մգ
TOP 5%
Մագնեզիում
208 մգ
TOP 10%
Կալցիում
168 մգ
TOP 13%
Պղինձ
1.3 մգ
TOP 16%
Ֆոսֆոր
299 մգ
TOP 17%
Ցինկ
4.5 մգ
TOP 21%
Մանգան
19.8 մգ
TOP 25%
Choline, total
49.2 մգ
TOP 65%
Սելեն
6.2 µg
TOP 65%
Նատրիում
27 մգ
TOP 79%
Վիտամիններ - ծածկույթի գրաֆիկ
Վիտամին A:
0 IU of 5,000 IU
0%
Վիտամին E :
4.43 մգ of 15 մգ
30%
Վիտամին D:
0 µg of 10 µg
0%
Վիտամին C:
0.7 մգ of 90 մգ
1%
Վիտամին B1:
0.058 մգ of 1 մգ
5%
Վիտամին B2:
0.15 մգ of 1 մգ
12%
Վիտամին B3:
1.35 մգ of 16 մգ
8%
Վիտամին B5:
0.542 մգ of 5 մգ
11%
Վիտամին B6:
0.107 մգ of 1 մգ
8%
Folate, total:
20 µg of 400 µg
5%
Վիտամին B12:
0 µg of 2 µg
0%
Վիտամին K:
13.4 µg of 120 µg
11%
Վիտամիններ - համեմատական նկարագիր
Վիտամին E
4.43 մգ
TOP 37%
Վիտամին C
0.7 մգ
TOP 45%
Folate, total
20 µg
TOP 48%
Վիտամին K
13.4 µg
TOP 49%
Վիտամին B5
0.542 մգ
TOP 56%
Վիտամին B2
0.15 մգ
TOP 58%
Վիտամին B6
0.107 մգ
TOP 63%
Վիտամին B3
1.35 մգ
TOP 64%
Վիտամին B1
0.058 մգ
TOP 68%
Վիտամին A
0 IU
TOP 100%
Վիտամին B12
0 µg
TOP 100%
Վիտամին D
0 µg
TOP 100%
Ամինաթթուների նկարագիր
Տրիպտոֆան:
170 մգ of 280 մգ
61%
Տրեոնին:
330 մգ of 1,050 մգ
31%
Իզոլեյցին:
470 մգ of 1,400 մգ
34%
Լեյցին:
810 մգ of 2,730 մգ
30%
Լիզին:
380 մգ of 2,100 մգ
18%
Մեթիոնին:
140 մգ of 1,050 մգ
13%
Ֆենիլալանին:
530 մգ of 1,750 մգ
30%
Վալին:
660 մգ of 1,820 մգ
36%
Հիստիդին:
150 մգ of 700 մգ
21%
Ճարպի տիպի նկարագրություն
Հագեցած ճարպ:
1.838 գ
Մոնոչհագեցած ճարպ:
0.449 գ
Պոլիչհագեցած ճարպ:
0.756 գ
Ածխաջրերի տեսակները
Օսլա:
գ
Սախարոզ:
2.38 գ
Գլյուկոզա:
0.38 գ
Ֆրուկտոզա:
0.45 գ
Լակտոզա:
0 գ
Մալթոզ:
0 գ
Գալակտոզա:
0 գ
Բջջանյութ / Շաքար բաշխումը
Շաքար:
3.21 գ
Բջջանյութ(Fiber):
22.7 գ
Այլ:
41.23 գ
Քրքում սննդամթերքի բոլոր սննդանյութերի արժեքները 100 գրամում
| Սննդանյութ | Օրական դոզայի % | Մթերքների Թոփ %-ում | Արժեքը | Համեմատություն |
| Սպիտակուցներ | 23% | 45% | 9.68g |
3.4 անգամ շատ քան 'Բրոկկոլի'-ում 
|
| Ճարպեր | 5% | 60% | 3.25g |
10.2 անգամ քիչ քան 'Պանիր'-ում 
|
| Ածխաջրեր | 22% | 12% | 67.14g |
2.4 անգամ շատ քան 'Բրինձ'-ում 
|
| Կալորիականություն | 16% | 28% | 312kcal |
6.6 անգամ շատ քան 'Նարինջ'-ում 
|
| Ֆրուկտոզա | 1% | 89% | 0.45g |
13.1 անգամ քիչ քան 'Խնձոր'-ում 
|
| Շաքար | 0% | 54% | 3.21g |
2.8 անգամ քիչ քան 'Կոկա-Կոլա'-ում 
|
| Բջջանյութ(Fiber) | 91% | 7% | 22.7g |
9.5 անգամ շատ քան 'Նարինջ'-ում
|
| Կալցիում | 17% | 13% | 168mg |
1.3 անգամ շատ քան 'Կաթ'-ում 
|
| Երկաթ | 688% | 2% | 55mg |
21.2 անգամ շատ քան 'Տավար'-ում 
|
| Մագնեզիում | 50% | 10% | 208mg |
1.5 անգամ շատ քան 'Նուշ'-ում 
|
| Ֆոսֆոր | 43% | 17% | 299mg |
1.6 անգամ շատ քան 'Հավի միս'-ում 
|
| Կալիում | 61% | 5% | 2080mg |
14.1 անգամ շատ քան 'Վարունգ'-ում 
|
| Նատրիում | 1% | 79% | 27mg |
18.1 անգամ քիչ քան 'Սպիտակ հաց'-ում 
|
| Ցինկ | 41% | 21% | 4.5mg |
1.4 անգամ քիչ քան 'Տավար'-ում
|
| Պղինձ | 144% | 16% | 1.3mg |
9.2 անգամ շատ քան 'Shiitake'-ում 
|
| Վիտամին E | 30% | 37% | 4.43mg |
3 անգամ շատ քան 'Կիվի'-ում 
|
| Վիտամին D | 0% | 100% | 0µg |
N/A 
|
| Վիտամին C | 1% | 45% | 0.7mg |
75.7 անգամ քիչ քան 'Կիտրոն'-ում 
|
| Վիտամին B1 | 5% | 68% | 0.06mg |
4.6 անգամ քիչ քան 'Ոլոռ'-ում 
|
| Վիտամին B2 | 12% | 58% | 0.15mg |
1.2 անգամ շատ քան 'Ավոկադո'-ում 
|
| Վիտամին B3 | 8% | 64% | 1.35mg |
7.1 անգամ քիչ քան 'Հնդկահավի միս'-ում 
|
| Վիտամին B5 | 11% | 56% | 0.54mg |
2.1 անգամ քիչ քան 'Արևածաղիկի սերմեր'-ում 
|
| Վիտամին B6 | 8% | 63% | 0.11mg |
1.1 անգամ քիչ քան 'Վարսակ'-ում 
|
| Folate, total | 5% | 48% | 20µg |
3.1 անգամ քիչ քան 'Բրյուսելյան կաղամբ'-ում 
|
| Վիտամին B12 | 0% | 100% | 0µg |
N/A 
|
| Վիտամին K | 11% | 49% | 13.4µg |
7.6 անգամ քիչ քան 'Բրոկկոլի'-ում
|
| Տրիպտոֆան | 0% | 70% | 0.17mg |
1.8 անգամ քիչ քան 'Հավի միս'-ում
|
| Տրեոնին | 0% | 77% | 0.33mg |
2.2 անգամ քիչ քան 'Տավար'-ում
|
| Իզոլեյցին | 0% | 75% | 0.47mg |
1.9 անգամ քիչ քան 'Սաղմոն'-ում 
|
| Լեյցին | 0% | 76% | 0.81mg |
3 անգամ քիչ քան 'Թունա'-ում 
|
| Լիզին | 0% | 79% | 0.38mg |
1.2 անգամ քիչ քան 'Տոֆու'-ում 
|
| Մեթիոնին | 0% | 80% | 0.14mg |
1.5 անգամ շատ քան 'Սագախոտ (Քինոա)'-ում 
|
| Ֆենիլալանին | 0% | 74% | 0.53mg |
1.3 անգամ քիչ քան 'Հավկիթ'-ում
|
| Վալին | 0% | 72% | 0.66mg |
3.1 անգամ քիչ քան 'Սոյա'-ում 
|
| Հիստիդին | 0% | 82% | 0.15mg |
5 անգամ քիչ քան 'Հնդկահավի միս'-ում
|
| Խոլեստերին | 0% | 100% | 0mg |
N/A
|
| Տրանս ճարպ | 0% | 66% | 0.06g |
265.9 անգամ քիչ քան 'Մարգարին'-ում 
|
| Հագեցած ճարպ | 9% | 49% | 1.84g |
3.2 անգամ քիչ քան 'Տավար'-ում
|
| Մոնոչհագեցած ճարպ | 0% | 72% | 0.45g |
21.8 անգամ քիչ քան 'Ավոկադո'-ում
|
| Պոլիչհագեցած ճարպ | 0% | 52% | 0.76g |
62.4 անգամ քիչ քան 'Ընկույզ'-ում 
|
Աղբյուրներ
Էջում ներկայացված բոլոր արժեքների աղբյուրը (բացառությամբ հիմնական և գլիկեմիկ ինդեքսի հոդվածների, եթե առկա են) ԱՄՆ-ի գյուղդեպարտամենտի տվյալների բազան է: Էջում ներկայացված կոնկրետ սննդամթերքի հղումը բերված է ստորև